ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ

00:00:21:00
Πλάνα σε ανθισμένα λουλούδια. Ανοίγοντας το πλάνο αποκαλύπτει τον ποιητή να κάθεται σε ένα παγκάκι σε έντονα δασώδη τοποθεσία και να διαβάζει απόσπασμα ποιήματος του. Αυτό αναφέρεται στην ανθρώπινη ύπαρξη και στις αναζητήσεις της.

00:02:11:00
Στην οθόνη εμφανίζεται το όνομα: «ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ» και τα ονόματα των συντελεστών της εκπομπής.

00:03:02:00
Ασπρόμαυρες φωτογραφίες-πορτρέτα των γονιών, αλλά και του ίδιου του ποιητή σε παιδική ηλικία. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται ο ίδιος να περπατάει σε δάσος με πολλά ανθισμένα λουλούδια. Μιλάει για τα παιδικά του χρόνια. Γεννήθηκε στην ΕΛΒΕΤΙΑ το 1921, όπου διέμεναν οι γονείς του. Στη συνέχεια, εγκαταστάθηκαν για λίγο καιρό στη ΓΕΡΜΑΝΙΑ και κατόπιν επέστρεψαν στην ΕΛΛΑΔΑ. Τονίζει το γεγονός ότι αγαπάει τις ξένες γλώσσες. Μιλάει και γράφει στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.

00:04:13:00
Το πλάνο μεταφέρεται σε εσωτερικό χώρο, στο γραφείο του ποιητή. Συνεχίζει να μιλά για τις ξένες γλώσσες. Στην αρχή, λέει, έγραφε μόνο στην ελληνική γλώσσα. Όταν πήγε στο ΛΟΝΔΙΝΟ, όπου έμεινε εννέα χρόνια, ξεκίνησε να γράφει στα αγγλικά και να κάνει μεταφράσεις. Εκεί, έγραψε και το πρώτο του άρθρο για τη σύγχρονη ελληνική ποίηση (1944), που δημοσιεύθηκε σε αγγλικό περιοδικό.

00:04:49:00
Ασπρόμαυρες φωτογραφίες του ΝΑΝΟΥ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ. Ο ποιητής μας μεταφέρει στα χρόνια παραμονής του στη ΓΑΛΛΙΑ. Εκεί έγραψε γαλλικά θεατρικά έργα, που ανέβηκαν στο ΠΑΡΙΣΙ το 1954. Άλλο ένα έργο του «ΤΟ ΚΟΥΤΣΟΥΡΟ», το μετέφρασε ο ΓΚΑΤΣΟΣ και το ανέβασε ο ΚΟΥΝ. Παρά την πολυγλωσσία που τον διέκρινε, δεν ξέχασε ποτέ την ελληνική γλώσσα. Όταν, το 1960, γύρισε στην ΕΛΛΑΔΑ, έγραψε πολλά από τα μυθιστορήματα και τα ποιήματά του, που δημοσιεύθηκαν αργότερα.

00:07:17:00
Στην οθόνη παρουσιάζονται ασπρόμαυρες φωτογραφίες των ΣΟΛΩΜΟΥ, ΚΑΒΑΦΗ, ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΚΑΛΒΟΥ, ΣΕΦΕΡΗ, ΠΟΛΙΤΗ και ΤΣΙΡΚΑ. Τους χαρακτηρίζει «δίγλωσσους», εφόσον έγραφαν και σε άλλες γλώσσες εκτός από τη μητρική τους. Ο ίδιος, όμως, προτιμούσε την ελληνική γλώσσα και τα περισσότερα έργα του είναι γραμμένα σε αυτή. Θεωρεί περισσότερο ενδιαφέρον και ευχάριστο να γράφει στα ελληνικά. Για αυτόν είναι η μητρική του γλώσσα, που ανέκαθεν την θεωρούσε πιο αξιόλογη.

00:07:17:00
Εναλλασσόμενα πλάνα από κεντρικούς δρόμους της ΑΘΗΝΑΣ, από αποκόμματα εφημερίδων, διαδηλώσεις και σκηνές της καθημερινότητας. Παράλληλα, παρεμβάλλονται ασπρόμαυρες φωτογραφίες καλλιτεχνών και απλών ανθρώπων. Εναλλάσσονται από ασπρόμαυρα σε έγχρωμα, από κοντινά σε μακρινά. Ακούγεται ο ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ να διαβάζει απόσπασμα από ποίημα του, που αναφέρεται στις απειλές και τους κινδύνους της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου.

00:09:19:00
Το πλάνο επιστρέφει στο γραφείο του Ν. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ. Μιλάει για την κλασική ΕΛΛΑΔΑ και στη συνέχεια καταθέτει τις απόψεις του για το θέμα της γλώσσας. Πιστεύει ότι η διαμάχη ανάμεσα στα αρχαία και τα νέα ελληνικά έχει δημιουργήσει αποξένωση στο χώρο της γλώσσας, γεγονός που μειώνει την αυτοπεποίθηση των νέων καλλιτεχνών, τόσο στον τρόπο γραφής όσο και στον τρόπο σκέψης.

00:11:17:00
Ασπρόμαυρα πλάνα με το Αρχαίο Θέατρο της ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ. Εμφανίζονται προτομές προσωπικοτήτων της αρχαιότητας. Εναλλάσσονται πλάνα από ασπρόμαυρα σε έγχρωμα, από κοντινά σε μακρινά. Ακούγεται ο N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ να μιλά για τον ΣΕΦΕΡΗ και το γεγονός ότι είχε συνειδητοποιήσει τα προβλήματα της ελληνικής γραφής. Στη συνέχεια, αναφέρεται στους υπερρεαλιστές, οι οποίοι διαβεβαίωναν ότι οι Νεοέλληνες είναι άξιοι συνεχιστές του έργου των προγόνων τους, γεγονός που προκαλεί αυτοπεποίθηση και εξαλείφει το σύνδρομο κατωτερότητας απέναντι στους ξένους.

00:12:19:00
Το πλάνο επιστρέφει στο γραφείο του Ν. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ. Μιλάει για τους σύγχρονους συγγραφείς και τα προβλήματα γραφής και συνείδησης που αντιμετωπίζουν. Θεωρεί ότι θα έπρεπε να έχουν οι ίδιοι αναπτύξει την κριτική τους ικανότητα και να μην επαφίενται στους κριτικούς και τους ακαδημαϊκούς. Στα θέματα της πνευματικής συνείδησης, θα επιθυμούσε μια αναγέννηση της ελληνικής σκέψης.

00:13:21:00
Κοντινό πλάνο σε εξώφυλλο βιβλίου του N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ με τον τίτλο: «ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1». Παρουσιάζεται και ο ίδιος να διαβάζει απόσπασμα από το ποίημα του «Ο ΗΛΙΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΝΥΧΤΙΟΥ». Στη συνέχεια, κοντινό πλάνο στο ποίημα «ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΣΑΝ» και σε διάφορα άλλα από το την ίδια έκδοση.

00:14:17:00
Το πλάνο επιστρέφει στο γραφείο του Ν. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ. Μιλάει για τα θεατρικά του έργα. Λέει ότι τα περισσότερα είναι γραμμένα στα γαλλικά, ενώ τα νεανικά του είναι γραμμένα στα ελληνικά. Από το 1960 άρχισε να γράφει πεζά. Παραθέτει τους τίτλους των μυθιστορημάτων του: «ΑΠΟ ΤΑ ΚΟΚΚΑΛΑ ΒΓΑΛΜΕΝΗ», «Ο ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΞΕΡΞΗ », «Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ» που είναι νουβέλα φουτουριστική. Όλα τα παραπάνω περιέχονται στο βιβλίο του με τίτλο «Ο ΠΡΟΔΟΤΗΣ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ», ο οποίος είναι συμβολικός. Παλαιότερα, θεωρούσαν το γραπτό λόγο κατώτερο του προφορικού. Ο καλλιτέχνης κρατάει και το ομώνυμο βιβλίο στο χέρι του και το δείχνει στο φακό.

00:15:31:00
Κοντινό πλάνο στα βιβλία του συγγραφέα. Εμφανίζονται τα μυθιστορήματά του: «ΑΠΟ ΤΑ ΚΟΚΚΑΛΑ ΒΓΑΛΜΕΝΗ», «Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ», «Ο ΠΡΟΔΟΤΗΣ ΤΟΥ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ». Τον ακούμε να μιλάει για την «ΠΟΥΠΟΥΛΕΝΙΑ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ» και να την χαρακτηρίζει ως συνέχεια του βιβλίου του «ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1», που είναι γραμμένα και σε παραδοσιακό και σε ελεύθερο στίχο. Τα πρώτα του βιβλία έχουν χαρακτήρα λυρικό και φορμαλιστικό, ενώ τα μεταγενέστερα είναι υπερρεαλιστικά. Κοντινό πλάνο στο βιβλίο του με τίτλο: «Ο ΕΓΧΡΩΜΟΣ ΣΤΥΛΟΓΡΑΦΟΣ». Λέει ότι πρόκειται για ένα αντιέπος, που είναι φτιαγμένο με υποσημειώσεις που αναφέρονται σε συνειρμούς. Στη συνέχεια, κοντινό πλάνο στην ποιητική του συλλογή με τίτλο «ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΚΑΤΩ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ». Σε αυτήν τη συλλογή τον διακατέχει μια γλωσσοκεντρική τάση να πλησιάζει τη γλώσσα χωρίς ένα συγκεκριμένο θέμα ή αντικείμενο. Κοντινό πλάνο στο βιβλίο του με τον τίτλο: «ΠΑΛΙ».

00:17:20:00
Ο καλλιτέχνης και πάλι στην οθόνη. Τώρα, μιλά για την ποιητική του παραγωγή, η οποία πέρασε διάφορες φάσεις. Στην αρχή, τα ποιήματά του είχαν μια μοντερνιστική τάση, η οποία βέβαια συνδύαζε και την παραδοσιακή μορφή. Για αυτόν το παραδοσιακό δεν αναιρεί το μοντέρνο. Ο ίδιος λέει ότι το 1950 έγραφε μόνο θεατρικά έργα. Το 1961 άρχισε να ξαναγράφει ποιήματα και πεζά. Παράλληλα, κοντινά πλάνα σε διάφορα έργα του, που είναι γραμμένα σε χαρτί. Διακρίνονται οι σημειώσεις του σε αυτά.

00:18:23:00
Ο N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ, στη συνέχεια, μιλάει για τη δεκαετία του 1950. Την χαρακτηρίζει κακή περίοδο για τα ελληνικά γράμματα. Τότε, ο ίδιος σταμάτησε να γράφει και να δημιουργεί. Το παράδειγμά του ακολούθησε και ο Ο. ΕΛΥΤΗΣ. Το 1960 επιστρέφει στη γραφή και ένα πνεύμα ανανέωσης διακατέχει τα έργα του. Το βιβλίο του με τίτλο «ΜΕΡΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ», το οποίο βραβεύθηκε, προβάλλεται στην οθόνη. Παράλληλα, ο ποιητής μιλάει για τα μελλοντικά του λογοτεχνικά πονήματα που τον επηρεάζει.

00:20:51:00
Ο N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ διαβάζει απόσπασμα που μιλάει για τους ποιητές και την τέχνη τους.

00:21:11:00
Το πλάνο μεταφέρεται σε δασώδες τοπίο με ψηλά δέντρα.

00:21:32:00
Ο N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ καθισμένος σε παγκάκι μέσα σε δάσος. Μιλά για τους ταλαντούχους ΕΛΛΗΝΕΣ ποιητές. Κάνει ιδιαίτερη αναφορά στον ΣΟΛΩΜΟ και τον παραλληλισμό της γραφής με την ανάπτυξη του φυτού, που είχε διατυπώσει σε σημειώσεις του ο ΣΟΛΩΜΟΣ. Στη συνέχεια, κάνει λόγο για τον ΚΑΒΑΦΗ, τον ΠΑΛΑΜΑ, τον ΣΙΚΕΛΙΑΝΟ και τον ΣΕΦΕΡΗ, ο οποίος ασκεί κριτική τόσο στα πεζά του έργα, όσο και στα ποιήματά του. Για όλους τους παραπάνω τονίζει το γεγονός ότι έχουν βαθιά γνώση της ποιητικής γραφής και της ιδιαιτερότητας του ύφους.

00:23:15:00
Διαδοχικά πλάνα σε βιβλία του συγγραφέα. Εναλλάσσονται ασπρόμαυρα και έγχρωμα. Βλέπουμε κοντινά πλάνα στο απόσπασμα του βιβλίου του με τίτλο: «ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΟΥΜΕ ΤΟ ΦΟΒΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ» και στα: «ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΠΕΖΑ ΚΑΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ». Παράλληλα, προβάλλονται και αποκόμματα εφημερίδων που θίγουν θέματα της καθημερινότητας. Ακούγεται ο N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ να σχολιάζει πώς ασκείται η κριτική σε λογοτεχνικά και ποιητικά έργα. Θεωρεί ότι στη χώρα μας δεν ασκείται σωστά. Και αυτό γιατί οι κριτικοί δε λαμβάνουν υπόψη τους το προσωπικό ύφος και το στυλ του κάθε καλλιτέχνη. Όμως, με τον τρόπο αυτό η κριτική παραμένει στείρα και θεωρεί ότι αυτό πρέπει να αλλάξει.

00:24:54:00
Το πλάνο επιστρέφει στον N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗ, ο οποίος βρίσκεται σε δενδρώδη και ανθισμένη τοποθεσία. Τώρα, μιλάει για την ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑ, όπου διδάσκει σε πανεπιστήμιο τα τελευταία χρόνια. Διδάσκει Συγκριτική Λογοτεχνία, η οποία καλύπτει την Παγκόσμια και την Κρητική Λογοτεχνία. Παράλληλα, κάνει μαθήματα και σε τμήματα συγγραφής θεατρικών έργων. Αυτά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί οι φοιτητές διαβάζουν τα έργα που έχουν γράψει σε ανοιχτό ακροατήριο, τα σχολιάζουν και κάνουν και διορθώσεις.

00:25:51:00
Ο N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ βρίσκεται στον Εθνικό κήπο. Αναφέρεται στις τάσεις που υπήρχαν στην ποίηση. Στην ΑΜΕΡΙΚΗ δημιουργήθηκε μια γλωσσοκεντρική σχολή ως αντίδραση προς την υποκειμενική και εξομολογητική ποίηση που κυριαρχούσε μέχρι τότε. Στη ΓΑΛΛΙΑ, επικράτησαν οι υπερρεαλιστές με το «ΨΥΧΡΟ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ» που ήθελε την ποίηση άμεση και απλή. Μια άλλη τάση ήταν οι υποστηρικτές του Μπαρόκ και του εξωφρενικού. Στην ΑΓΓΛΙΑ, κυριάρχησε η συντηρητική τάση με το ρεαλιστικό περιεχόμενο. Την υποστήριξαν οι ποιητές του 1930 και την συνέχισαν και οι μεταγενέστεροι. Στην ΕΛΛΑΔΑ, μετά τον πόλεμο αναπτύχθηκαν νέες πειραματικές τάσεις. Αυτές συνδύαζαν την παραδοσιακή γραφή με το νέο περιεχόμενο. Ενώ ο ποιητής μάς δίνει σημαντικές πληροφορίες για τα ρεύματα στην ποίηση διασχίζει τον Εθνικό κήπο.

00:27:43:00
Ο N. ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ συνεχίζει να περπατά στον Εθνικό κήπο. Στη συνέχεια, τον βλέπουμε καθισμένο να διαβάζει απόσπασμα δημιουργίας του, που αναφέρεται στο δύσκολο έργο του ποιητή.

00:29:28:00
Τίτλοι τέλους.